پس از طی‌شدن مراحل کارشناسی یا پالایش اولیهٔ محصولات، نوبت به بخش داوری می‌رسد. در حال حاضر، داوری دومین رویداد یارستان کودکستان در حال اجراست. در این مقاله به تبیین شاخص‌های داوری محور ویژه (بسته‌های یادگیری) می‌پردازیم. شما می‌توانید با اطلاع از آن‌ها هم به شناخت محصول خوب برسید و هم دست به تولید و ارتقای محصولات خود بزنید.
در جدول زیر تعدادی شاخص می‌بینید. هر شاخص یک توصیف از محصول مناسب است. این توصیف ممکن است کاملاً با یک محصول منطبق باشد، که در این صورت امتیاز کامل از آن شاخص را دریافت می‌کند؛ یا ممکن است محصول مورد نظر، کاملاً فاقد آن ویژگی باشد و آن توصیف به هیچ عنوان معرف آن محصول نباشد، که در این صورت محصول مورد نظر کمترین امتیاز را از آن شاخص به دست می‌آورد.
شاخص‌های مختلف از درجه اهمیت یکسان برخوردار نیستند؛ بلکه بعضی مهمتر از بعضی دیگر هستند. در دو ستون کناری جدول، اعدادی می‌بینید که وزن هر شاخص در هر ردۀ سنی است. یک شاخص ممکن است برای سن 0 تا 3 سال اهمیت زیادی داشته باشد و وزن 6 را به خود اختصاص داده باشد ولی در سن 4 تا 6 سال، اهمیت کمی داشته باشد و وزن 1 را داشته باشد.
وزن هر شاخص مانند تعداد واحد یک درس در یک ترم دانشگاه است. همان طور که درس 3 واحدی، سه برابر درس 1 واحدی در معدل یک ترم ما اثر می‌گذارد، شاخص با وزن 6 هم دو برابر شاخص با وزن 3 در امتیاز کلی که به دست می‌آوریم اثر می‌گذارد.
شاخص‌های داوری مرحله اول محور ویژه؛ بسته‌های تربیت و یادگیری کودک
عمومی (اصول تربیت)
| ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 سال | 4 تا 6 سال |
| 1 | راهنمای لازم برای انتخاب و نحوه استفاده از محصول درج شده است. | 5 | 4 |
| 2 | طراحی و تولید بسته آموزشی به‌گونه‌ای است که امکان بهره‌گیری آسان از آن را فراهم می‌کند. | 4 | 3 |
| 3 | محصول و اجزای آن دارای جذابیت‌های ظاهری برای مخاطبان آن است. | 5 | 3 |
| 4 | در اجزای بسته از واژه‌های غیرفارسی پرهیز شده است (مگر مواردی که کاملاً رایج است.) و از زبان معیار و فاخر (در سطح کودک) استفاده شده و از واژه‌های پوچ یا با بار فرهنگی منفی پرهیز شده است و قواعد دستور زبان فارسی به درستی رعایت شده است. | 3 | 4 |
| 5 | محصول اثر منفی در نگرش کودک نسبت به دین، خداوند، میهن، خانواده و جایگاه اعضای خانواده ایجاد نکرده و رفتار یا اخلاق بدی را ترویج نمی‌کند. (هر یک از این ویژگیهای منفی منجر به کسب کمترین امتیاز از این شاخص میشود.) | 6 | 6 |
| 6 | به اصل آزادی عمل در انجام فعالیتها توجه شده و فعالیتها کودک‌محور است. (دست کودک در شیوه انجام تمرین و نشان دادن درک یک مفهوم تا حدودی باز گذاشته شده.) | 3 | 3 |
| 7 | به اصل لذت و بازی توجه شده و محتوا و فعالیتها، جدی و خشک نیست و به نوعی بازی‌گونه، کودکانه و بانشاط است. | 6 | 5 |
| 8 | فعالیتها (در خور موضوع)، با زندگی طبیعی کودک گره خورده و در بستر زندگی کودکانه یادگیری و تربیت را پیگیری کرده و اجرای فعالیت تکلف و سختی ندارد. | 5 | 4 |
| 9 | در سازماندهی محتوا به اصول چرخه (مسیر) یادگیری توجه شده است. چرخه (مسیر) یادگیری: درگیر کردن مخاطب، کشف، جستجوگری و کنجکاوی و ارزشیابی | 4 | 6 |
| 10 | در سازماندهی محتوا به اصل تلفیق توجه شده است. تلفیق: در هم تنیدگی فعالیتها و اهداف با پرهیز از جداسازی مفاهیم، مهارت‌ها و ارزش‌ها | 5 | 5 |
| 11 | فعالیتها علی‌رغم ارتباط و نظم ساختاری، پیمانه‌ای است و انجام یک فعالیت وابسته به انجام فعالیت قبلی نیست. | 4 | 3 |
| 12 | فعالیتها با ردۀ سنی مخاطبان و نیازهای فردی و اجتماعی آن‌ها تناسب دارد و خارج از ساختار و وسع وجودی کودک نیست. برای مثال به امور انتزاعی خارج از توان درک کودک پرداخته نشده. | 6 | 6 |
| 13 | فرم و ایدۀ بستۀ یادگیری نوآورانه و خلاقانه است. | 2 | 2 |
ویژگیهای بستۀ مناسب
| ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
| 14 | اجزای بسته در ارتباط و تناسب با هم تنظیم شده‌اند و یکدیگر را در تحقق هدف بستۀ یادگیری تکمیل می‌کنند. | 5 | 5 |
| 15 | بستۀ یادگیری هم کودک، هم مربی و هم والدین را در نظر گرفته و برای راهنمایی و ارتباط هر کدام پیش‌بینی داشته است. (مثلاً شامل کتاب‌کار، کتاب مربی و راهنمای والدین برای فعالیت در خانه است.) | 5 | 5 |
| 16 | در نگاهی کلی مجموعه‌ی فعالیتها تمام اهداف زیر را پوشش می‌دهند: توانمندی حسی و حرکتی، رشد و سلامت / محیط زندگی، طبیعت و منابع /مشاهده زیبایی‌ها و بیان آن به زبان هنر / نقش و هویت خانوادگی، اجتماعی و دینی / کاربرد زبان فارسی و کلام طیب / یادگیری و تفکر /صفات خدای مهربان، قرآن و پیشوایان دینی | 5 | 6 |
| 17 | در تدوین و تنظیم فعالیتها، سیردار بودن و منظومه‌وار بودن کل محتوا رعایت شده است. کتاب مانند یک ظرف پر از فعالیت نیست؛ بلکه برای آموزش‌ها در کل محتوا سیری در نظر گرفته شده است. | 4 | 4 |
| 18 | اثر پوشش‌دهندۀ یک دوره کامل آموزشی (یک فصل، دوره یا یک سال تحصیلی) است و نگاه جزئی و موضوعی به مفاهیم تربیت و یادگیری ندارد. | 5 | 6 |
ویژگیهای اجزای بسته
راهنمای مربی
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
| 19 | ویژۀ راهنمای مربی: کودک از «فرآیند» بازی لذت می‌برد نه این که به دنبال رسیدن به یک نتیجه یا هدف خاص باشد. | 4 | 3 |
20 | ویژۀ راهنمای مربی: در متن فعالیتها از زبان ساده و روشن و گویا استفاده شده و منظور از فعالیت به خوبی بیان شده است. | 4 | 4 |
21 | ویژۀ راهنمای مربی: محصول در شکل‌دهی نگرش صحیح نسبت به تربیت و نقش مربی مؤثر است و صرفاً شامل یک سری فعالیت بدون تبیین اهداف و فلسفۀ کار نیست. | 4 | 4 |
| 22 | ویژۀ راهنمای مربی: فعالیتها قابلیت اجرا در محیط کودکستان و هر محیط تربیتی را دارد. | 2 | 3 |
راهنمای والدین
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
| 23 | ویژۀ راهنمای والدین: بازی از سمت والد و به صورت بالا به پایین به کودک تحمیل نمی‌شود. کودک در انتخاب بازی آزاد است. بازی قواعد پیچیده و از پیش طراحی شده توسط والد ندارد؛ با توافق کودک می‌توان قانون‌های ساده‌ای برای بازی وضع کرد. | 3 | 3 |
24 | ویژۀ راهنمای والدین: کودک از «فرآیند» بازی لذت می‌برد نه این که به دنبال رسیدن به یک نتیجه یا هدف خاص باشد. | 4 | 4 |
| 25 | ویژۀ راهنمای والدین: در متن فعالیتها از زبان ساده و روشن و گویا استفاده شده و منظور از فعالیت به خوبی بیان شده باشد. | 2 | 2 |
26 | ویژۀ راهنمای والدین: برای اجتناب از نگرانی‌های والدین، کمال‌گرایی‌های منفی، وسواس و احساس عذاب‌وجدان فکر شده و محصول این احساسات منفی را تقویت نمی‌کند. بلکه به والدین حس آرامش می‌دهد. | 3 | 3 |
| 27 | ویژۀ راهنمای والدین: محصول در شکل‌دهی نگرش صحیح نسبت به تربیت و نقش والدین مؤثر است و صرفاً شامل یک سری فعالیت بدون تبیین اهداف و فلسفۀ کار نیست. | 2 | 2 |
کتاب کودک
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
| 28 | ویژۀ کتاب کودک: تصاویر جلد و داخل کتاب زیبا و برای سن کودک جذاب است و در تصاویر (آناتومی، حرکات، حالات چهره و…) ویژگیهای واقعی اشیاء، حیوانات و انسان‌ها منعکس شده است. | 4 | 4 |
29 | ویژۀ کتاب کودک: متن و تصویر تکمیل کننده هم بوده و در یک رابطه تعاملی پیام را منتقل می‌کنند. | 4 | 5 |
30 | ویژۀ کتاب کودک: تعداد صفحات مناسبی دارد. (بین 12 تا 24 صفحه) | 3 | 2 |
31 | ویژۀ کتاب کودک: بین میزان نوشته‌ها و تصاویر و سفیدخوانی تناسب وجود دارد. | 3 | 2 |
| 32 | ویژۀ کتاب کودک: ویژه قالب داستان: طرح قصه یا داستان (آغاز، میانه و پایان) کامل و مناسب است و برای کودک قابل درک است و شخصیت‌های داستان به صورت جذاب، باورپذیر و ساده پرداخته شده‌اند. | 3 | 3 |
کتاب کار
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
33 | ویژۀ کتاب کار: حجم کار کودک متناسب با طول سال تحصیلی زیاد و جلد کتاب سنگین نباشد. (برای یک سال تحصیلی کتاب کار ۵ تا ۶ سال بیش از ۴ جلد با حدود ۴۰ صفحه یا ۳ جلد با حدود ۵۰ صفحه، برای ۴ تا ۵ سال حدود ۳۲ صفحه و برای کودکان زیر ۴ سال بیش از حدود ۲۴ صفحه نباشد. ) | 4 | 3 |
| 34 | ویژۀ کتاب کار: صفحات فعالیت از تصاویر و متن زیاد و شلوغ پر نشده باشد و صفحه دارای فضای سفید باشد. (شلوغی صفحه،متون ضروری برای آگاهی از شیوه اجرا یا متن فعالیت را شامل نمی شود.) | 3 | 2 |
35 | ویژۀ کتاب کار: در متن فعالیت ها از زبان ساده و روشن و گویا استفاده شده و منظور از فعالیت به خوبی بیان شده باشد. | 4 | 4 |
| 36 | ویژۀ کتاب کار: تنوع در ارائه فعالیت ها مشاهده شود و انواع فعالیت ها از جمله نقاشی، آزمایش، کاردستی، تکه چسبانی، جورچین، رنگ امیزی، ساختن، دعوت به انجام فعالیت حرکتی و بازی و… در طراحی تمرین ها استفاده شده باشد. | 3 | 5 |
اسباب‌بازی و ابزار بازی و یادگیری
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
37 | ویژۀ اسباب‌بازی و وسیله یادگیری: اسباب‌بازی برای کودک خطرآفرین نیست. مواردی چون قابل اشتعال، حساسیت‌زا، سمی بودن، خطر برق گرفتگی، سوختن، سنگینی نامتعارف، احتمال سقوط و … در صورتی که اسباب بازی قطعات ریز قابل بلعیدن داشته باشد حتما روی جعبه آن هشدار برای عدم استفاده زیر 3 سال درج شده است. | 5 | 5 |
| 38 | ویژۀ اسباب‌بازی و وسیله یادگیری: اسباب‌بازی با توجه به مراحل رشد کودک طراحی شده است. یعنی هم مهارت‌های لازم برای استفاده از آن را دارد و هم مهارت‌هایی را ارتقا می‌دهد که مرتبط با مرحله رشد گروه سنی هدف است. | 5 | 5 |
39 | ویژۀ اسباب‌بازی و وسیله یادگیری: از چند حس برای کشف روابط بین اجزا و در جهت تقویت حواس پنجگانه کودک استفاده شده و سعی دارد حواس بیشتری را درگیر بازی کند. | 2 | 2 |
| 40 | ویژۀ اسباب‌بازی و وسیله یادگیری: اسباب‌بازی حرکت‌های ظریف کودک اعم از دست‌ورزی، هماهنگی چشم و دست، چینش، ساختن و… و یا حرکت‌های درشت کودک را تقویت می‌کند، اعم از حفظ تعادل، راه رفتن، دویدن، پریدن، پرتاب کردن و… | 2 | 2 |
سامانه، سایت و برنامک
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
| 41 | ویژۀ سامانه، سایت و برنامک: استفادۀ مؤثری از تنوع رسانه (صوت، موسیقی، عکس، فیلم، انیمیشن و…) شده است و کیفیت محتواهای رسانه‌ای بالا است. | 4 | 4 |
42 | ویژۀ سامانه، سایت و برنامک: به تناسب نوع محصول، از فناوری و امکانات نوین و دانش‌های روز، بهره گرفته شده است. (مثل واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، تشخیص چهره، تشخیص نوشتار، هوش مصنوعی، یادگیری عمیق ماشینی و…) | 2 | 2 |
43 | ویژۀ سامانه، سایت و برنامک: در طراحی محصول امکان شخصی‌سازی و اختصاصی کردن وجود دارد. | 2 | 3 |
| 44 | ویژۀ سامانه، سایت و برنامک: امکان نصب روی دستگاه‌های متفاوت دارد. | 2 | 2 |
| 45 | ویژۀ سامانه، سایت و برنامک: امکان استفاده آسان (سهولت کاربری) و دسترسی آسان به ابزارها وجود دارد. | 4 | 3 |
محتوای صوتی و تصویری
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 | 4 تا 6 |
46 | ویژۀ محتوای صوتی و تصویری: صدای شخصیت‌ها و مجری یا گوینده با ویژگیهای هر شخصیت، مفاهیم و اهداف اثر و شرایط مخاطب اثر تناسب دارد و از جذابیت کودکانه برخوردار است. | 4 | 4 |
47 | ویژۀ محتوای صوتی و تصویری: صدابرداری، ضبط، تدوین و انتقال از یک بخش به بخش دیگر به صورت صحیح و باکیفیت انجام شده است. | 2 | 2 |
48 | ویژۀ محتوای صوتی و تصویری: طراحی بصری و تصویرسازی‌های انجام شده جذاب، باکیفیت و متناسب با سن مخاطب است. | 5 | 4 |
| 49 | ویژۀ محتوای صوتی و تصویری: متحرک‌سازی اشیاء و شخصیت‌ها طبیعی، باکیفیت و جذاب انجام شده است. | 3 | 4 |
آیا همۀ شاخص‌ها برای همۀ محصولات لحاظ می‌شوند؟
خیر. برخی شاخص‌ها ممکن است به یک محصول مربوط نباشد، مثلاً شاخصی که مربوط به یک قالب خاص است و آن قالب در یک محصول استفاده نشده است. در این صورت، داور آن شاخص را برای آن محصول حذف می‌کند و آن شاخص در امتیاز کلی محصول نه اثر مثبت دارد و نه اثر منفی. مانند درسی که در یک ترم دانشگاه از مجموعۀ دروس ما حذف میشود و اثر مثبت یا منفی در معدل ما ندارد.
در نهایت چگونه امتیاز کلی یک محصول محاسبه میشود؟
داور و ناظر داوری در بررسی هر محصول، به هر شاخص یا امتیازی از 1 تا 5 داده‌اند یا آن شاخص را به عنوان شاخص غیرمرتبط تشخیص داده‌اند و حذف کرده‌اند. ردۀ سنی هر محصول هم از پیش تعیین شده (با توجه به انتخاب شرکت‌کننده) و با توجه به وزنی که هر شاخص در هر ردۀ سنی دارد، بین شاخص‌هایی که مرتبط تشخیص داده شده‌اند، یک میانگین وزن‌دار محاسبه میشود. میانگین وزن‌دار یعنی همان محاسبه‌ای که در تعیین معدل یک ترم دانشگاه انجام میشود؛ وزن هر شاخص مانند تعداد واحد هر درس و امتیاز هر شاخص (از 5) مانند نمرۀ ما در هر درس (از 20) است. همان طور که در معدل یک ترم، نهایتاً یک عدد با حداکثر 20 به دست می‌آید، در این میانگین‌گیری هم نهایتاً یک عدد اعشاری با سقف 5 به دست می‌آید. برای ملموس‌تر بودن و غیراعشاری بودن، این عدد در 20 ضرب میشود و یک عدد با سقف 100 به دست می‌آید.
امتیازی که در نهایت مشاهده میشود، همین عدد است که هرچه به 100 نزدیکتر باشد، نشان‌دهندۀ برتری و کیفیت بالای یک محصول است.
شما می‌توانید جزئیات فرایند داوری دومین رویداد یارستان را از این‌جا مطالعه کنید.
