پس از طی‌شدن مراحل کارشناسی یا پالایش اولیهٔ محصولات، نوبت به بخش داوری می‌رسد. در حال حاضر، داوری دومین رویداد یارستان کودکستان در حال اجراست. در این مقاله به تبیین شاخص‌های داوری محور راهنمای مربی کودک (طرح یادگیری) می‌پردازیم. شما می‌توانید با اطلاع از آن‌ها هم به شناخت محصول خوب برسید و هم دست به تولید و ارتقای محصولات خود بزنید.
در جدول زیر تعدادی شاخص می‌بینید. هر شاخص یک توصیف از محصول مناسب است. این توصیف ممکن است کاملاً با یک محصول منطبق باشد، که در این صورت امتیاز کامل از آن شاخص را دریافت می‌کند؛ یا ممکن است محصول مورد نظر، کاملاً فاقد آن ویژگی باشد و آن توصیف به هیچ عنوان معرف آن محصول نباشد، که در این صورت محصول مورد نظر کمترین امتیاز را از آن شاخص به دست می‌آورد.
شاخص‌های مختلف از درجه اهمیت یکسان برخوردار نیستند؛ بلکه بعضی مهمتر از بعضی دیگر هستند. در دو ستون کناری جدول، اعدادی می‌بینید که وزن هر شاخص در هر ردۀ سنی است. یک شاخص ممکن است برای سن 0 تا 3 سال اهمیت زیادی داشته باشد و وزن 6 را به خود اختصاص داده باشد ولی در سن 4 تا 6 سال، اهمیت کمی داشته باشد و وزن 1 را داشته باشد.
وزن هر شاخص مانند تعداد واحد یک درس در یک ترم دانشگاه است. همان طور که درس 3 واحدی، سه برابر درس 1 واحدی در معدل یک ترم ما اثر می‌گذارد، شاخص با وزن 6 هم دو برابر شاخص با وزن 3 در امتیاز کلی که به دست می‌آوریم اثر می‌گذارد.
شاخص‌های داوری مرحله اول محور راهنمای مربی کودک (طرح یادگیری)
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 سال | 4 تا 6 سال |
| 1 | راهنمای لازم برای انتخاب و نحوه استفاده از اثر درج شده است. | 1 | 3 |
2 | متن کتاب و شرح فعالیتها گویا و شفاف است و برای ع موم مربیان قابل درک است. | 2 | 2 |
| 3 | فعالیت‌های طراحی شده جذاب و آرامش‌بخش و به دور از اضطراب، ترس و خشونت است. | 3 | 3 |
4 | فعالیت‌های طراحی شده اثر منفی در عزت نفس و اعتماد به نفس کودک ندارد. | 2 | 2 |
| 5 | محتوای کتاب جهت سهولت به‌کارگیری دارای مقدمه، فصل‌بندی و شناسنامه است. | 2 | 3 |
6 | در سازماندهی محتوا به اصول چرخه (مسیر) یادگیری توجه شده است. چرخه (مسیر) یادگیری: درگیر کردن مخاطب، کشف، جستجوگری و کنجکاوی و ارزشیابی | 4 | 6 |
| 7 | در سازماندهی محتوا به اصل توالی در یادگیری توجه شده است. توالی در یادگیری: ترتیب ارائه مطالب از ساده به پیچیده و از پایین‌ترین سطح ممکن و قابل درک و یا توالی به صورت بیان کل و سپس فهم اجزاء. | 5 | 6 |
8 | در سازماندهی محتوا به اصل تلفیق توجه شده است. تلفیق: در هم تنیدگی فعالیتها و اهداف با پرهیز از جداسازی مفاهیم، مهارت‌ها و ارزش‌ها | 6 | 6 |
| 9 | در سازماندهی محتوا به اجزای طرح درس شامل: نام فعالیت، نوع فعالیت، انتظارات عملکردی یا اهداف فعالیت، شرح اجرا، نکات اجرا، ابزار و ملزومات و منابع توجه شده است. | 4 | 6 |
10 | کتاب اثر منفی در نگرش کودک نسبت به دین، خداوند، میهن، خانواده و جایگاه اعضای خانواده ایجاد نکرده و رفتار یا اخلاق بدی را ترویج نمی‌کند. (هر یک از این ویژگیهای منفی منجر به کسب کمترین امتیاز از این شاخص میشود.) | 6 | 6 |
| 11 | در طراحی فعالیتها اصل تنوع در شیوه انجام (قالب) فعالیتها مشاهده میشود. (قالب‌ها: بازی، کاردستی، داستان، شعر، آزمایش، مشاهده، گردش علمی، زبان‌آموزی، نقاشی و…) | 3 | 5 |
12 | به اصل آزادی عمل در انجام فعالیتها توجه شده و فعالیتها کودک‌محور است. (دست کودک در شیوه انجام تمرین و نشان دادن درک یک مفهوم تا حدودی باز گذاشته شده.) | 2 | 4 |
| 13 | به اصل لذت و بازی توجه شده و محتوا و فعالیتها، جدی و خشک نیست و به نوعی بازی‌گونه، کودکانه و بانشاط است. | 6 | 5 |
14 | فعالیتها (در خور موضوع)، با زندگی طبیعی کودک گره خورده و در بستر زندگی کودکانه یادگیری و تربیت را پیگیری کرده و اجرای فعالیت تکلف و سختی ندارد. | 3 | 4 |
| 15 | فعالیتها در راستای اهداف مورد نظر است. | 3 | 6 |
16 | آموزش به کودکان غیرمستقیم است. | 6 | 6 |
| 17 | در محتوا برای ضلع سوم آموزش یعنی خانواده نیز برای رسیدن به اهداف مورد نظر نقشی در نظر گرفته است. | 6 | 6 |
18 | فعالیتها علی‌رغم ارتباط و نظم ساختاری، پیمانه‌ای است و انجام یک فعالیت وابسته به انجام فعالیت قبلی نیست. | 6 | 5 |
| 19 | فعالیتها با ردۀ سنی مخاطبان و نیازهای فردی و اجتماعی آن‌ها تناسب دارد. و خارج از ساختار و وسع وجودی کودک نیست. برای مثال به امور انتزاعی پرداخته نشده. | 6 | 6 |
20 | در نگاهی کلی مجموعه‌ی فعالیتها تمام اهداف زیر را پوشش می‌دهند: توانمندی حسی و حرکتی، رشد و سلامت / محیط زندگی، طبیعت و منابع /مشاهده زیبایی‌ها و بیان آن به زبان هنر / نقش و هویت خانوادگی، اجتماعی و دینی / کاربرد زبان فارسی و کلام طیب / یادگیری و تفکر /صفات خدای مهربان، قرآن و پیشوایان دینی | 5 | 6 |
21 | در تدوین و تنظیم فعالیتها، سیردار بودن و منظومه‌وار بودن کل محتوا رعایت شده است. کتاب مانند یک ظرف پر از فعالیت نیست؛ بلکه برای آموزش‌ها در کل محتوا سیری در نظر گرفته شده است. | 5 | 6 |
22 | فعالیتها کودک را به تفکر، گفتگو، پاسخ‌دهی و استفاده مناسب از کلام، بارش فکری، تحلیل‌های ساده، ایفای نقش و… دعوت می‌کند. | 2 | 6 |
| 23 | اثر پوشش‌دهندۀ یک دوره کامل آموزشی (یک فصل، دوره یا یک سال تحصیلی) است و نگاه جزئی و موضوعی به مفاهیم تربیت و یادگیری ندارد. | 5 | 6 |
24 | در محتوا از ظرفیت چندرسانه‌ای بودن استفاده شده است. اثر دارای QRcode است. ( موضوع محتوای چندرسانه‌ای یا برای کودک یا درباره کودک است.) | 3 | 5 |
| 25 | فعالیتها قابلیت اجرا در محیط کودکستان و هر محیط تربیتی را دارد. | 6 | 6 |
26 | حقوق مالکیت معنوی رعایت شده و در اثر از منابع دیگر بدون ذکر منبع اقتباس و گرته‌برداری نشده است. | 6 | 6 |
| 27 | برای قالب شعر: به موسیقی شعر (ارتباط آوایی کلام)، قواعد قالب شعر و تناسب استفاده از عناصر شعر (تخیل، عواطف، اندیشه و زبان) توجه شده است. | 5 | 5 |
28 | برای قالب نقاشی: در فعالیت‌های مربوط به نقاشی، آزادی عمل و انتخاب کودک در نقاشی رعایت شده و قرار نیست صرفاً الگوهایی از پیش تعیین شده را دنبال کند. | 5 | 4 |
| 29 | برای فعالیت زبان‌آموزی: درزبان‌آموزی، به پرورش مهارت‌های گوش دادن، سخن گفتن، آمادگی برای خواندن و نوشتن متناسب با اهداف دوره پیش‌دبستانی توجه شده و به دنبال آموزش نوشتن وشکل نوشتاری حروف نیست. آواشناسی حروف و فعالیت‌های مدادکاغذی موضوعیت دارد. | 6 | 6 |
30 | برای قالب آزمایش: آزمایش‌های در نظر گرفته شده در کتاب کار، با وسایل ساده و قابل دسترس، قابل اجرا توسط خود کودک با کمک حداقلی بزرگتر، دارای فرصت مناسب برای تغییر شرایط آزمایش، مشاهده و نتیجه‌گیری توسط کودک و امکان گفتگو است. | 3 | 4 |
| 31 | برای قالب مشاهده: فعالیتها زمینهی مشاهدهگری، درگیری حواس، گردش در محیط، دقت در جزئیات پیرامون، گفتگو پیرامون نتایج مشاهدات را فراهم می‌کند. | 4 | 5 |
32 | برای قالب بحث و گفتگو: هدف از وضوح کافی برخوردار است و شیوه‌های مختلفی برای بیان ایده‌ها پیش‌بینی شده است. (بارش فکری، تفکر زوجی، تحلیل موردی، ایفای نقش) | 3 | 6 |
| 33 | برای قالب داستان: به شخصیت‌پردازی باورپذیر و نقش الگویی شخصیت‌ها به خوبی توجه شده است و قصه یا داستان حقیقت‌مانند، واقع‌گرا و باورپذیر است. | 6 | 6 |
34 | برای فعالیت‌های انس با قرآن: مطالب از متن قرآن، یا درباره قرآن کریم و احادیث است. تأکید بر جنبه‌های لطف و رحمت الهی و آشنایی با برخی صفات و نعمت‌های خداوند، آشنایی و یادگیری مفاهیم برخی سوره‌ها و پیام‌های قرآنی، آداب احترام به قرآن، آشنایی با پیشوایان دینی، به کار بردن به موقع بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله، صلوات و … با بیان کودکانه و جذاب. | 4 | 5 |
آیا همۀ شاخص‌ها برای همۀ محصولات لحاظ می‌شوند؟
خیر. برخی شاخص‌ها ممکن است به یک محصول مربوط نباشد، مثلاً شاخصی که مربوط به یک قالب خاص است و آن قالب در یک محصول استفاده نشده است. در این صورت، داور آن شاخص را برای آن محصول حذف می‌کند و آن شاخص در امتیاز کلی محصول نه اثر مثبت دارد و نه اثر منفی. مانند درسی که در یک ترم دانشگاه از مجموعۀ دروس ما حذف میشود و اثر مثبت یا منفی در معدل ما ندارد.
در نهایت چگونه امتیاز کلی یک محصول محاسبه میشود؟
داور و ناظر داوری در بررسی هر محصول، به هر شاخص یا امتیازی از 1 تا 5 داده‌اند یا آن شاخص را به عنوان شاخص غیرمرتبط تشخیص داده‌اند و حذف کرده‌اند. ردۀ سنی هر محصول هم از پیش تعیین شده (با توجه به انتخاب شرکت‌کننده) و با توجه به وزنی که هر شاخص در هر ردۀ سنی دارد، بین شاخص‌هایی که مرتبط تشخیص داده شده‌اند، یک میانگین وزن‌دار محاسبه میشود. میانگین وزن‌دار یعنی همان محاسبه‌ای که در تعیین معدل یک ترم دانشگاه انجام میشود؛ وزن هر شاخص مانند تعداد واحد هر درس و امتیاز هر شاخص (از 5) مانند نمرۀ ما در هر درس (از 20) است. همان طور که در معدل یک ترم، نهایتاً یک عدد با حداکثر 20 به دست می‌آید، در این میانگین‌گیری هم نهایتاً یک عدد اعشاری با سقف 5 به دست می‌آید. برای ملموس‌تر بودن و غیراعشاری بودن، این عدد در 20 ضرب میشود و یک عدد با سقف 100 به دست می‌آید.
امتیازی که در نهایت مشاهده میشود، همین عدد است که هرچه به 100 نزدیکتر باشد، نشان‌دهندۀ برتری و کیفیت بالای یک محصول است.
شما می‌توانید جزئیات فرایند داوری دومین رویداد یارستان را از این‌جا مطالعه کنید.
