گوش دادن فعال و موثر یکی از مهارتهای مهمی است که میتواند به‌طور جدی کیفیت ارتباط با بچهها را دگرگون کند. چه مربی کودک هستید، چه والد و حتی چه فردی که سالی چندبار بچهها را در میهمانی می‌بیند، شنونده بودن مهارت واجبی است که باید بیاموزید. در این مقاله همراه ما باشید تا درباره گوش دادن فعال و موثر در مواجهه با بچهها صحبت کنیم.
خودتان را محک بزنید!
ما یک آزمون کوچک برای بررسی این مهارت طراحی کرده‌ایم تا خودتان را بهتر بشناسید و محک بزنید. به ۱۲ سؤال زیر پاسخ داده و به خودتان نمره بدهید. هرچه تعداد «نه»ها بیشتر باشد، نمرهٔ مهارت شما بیشتر است. گفتگوهای اخیرتان با بچهها را به یاد بیاورید و به این سؤالات صادقانه جواب دهید:
- وقتی حرف می‌زند حواستان به موضوعات دیگر پرت است؟
- بین صحبتش می‌پرید و حرفش را قطع میکنید؟
- برای اینکه زودتر حرفش را بزند جمله‌هایش را کامل میکنید؟
- سعی میکنید کلمات و تلفظ‌های غلطش را اصلاح کنید؟
- درحالی که سرگرم کار دیگری هستید به حرفهایش گوش می‌دهید؟
- ارتباط چشمی و واکنش‌های فعال را در برابر احساساتش کنار گذاشتید؟
- کودک را دستپاچه میکنید تا زودتر حرفش را تمام کند؟
- بین حرفهایش یاد خاطرات خودتان می‌افتید؟
- وقتی صحبت میکند به جواب‌هایی که میخواهید به او بدهید فکر میکنید؟
- حرفهایش را فراموش میکنید؟
- سراغ بخشهای بی‌اهمیت صحبت‌ها می‌روید که دغدغهٔ بچه نبوده است؟
- در حالی که هنوز صحبت میکند، راهکارهایتان را مطرح میکنید؟
اگر رفتارتان شبیه مواردی است که خواندید، احتمالا نه فقط در مقابل فرزندتان که در زندگی روزمره نیز گوش دادن فعال و موثر را نمی‌دانید و این موضوع میتواند به کل روابط اجتماعی، خانوادگی و شغلی شما نیز آسیب برساند.
در همین ارتباط، مطلب «۹ فعالیت پدر فرزندی به‌مناسبت روز پدر» را بخوانید.
گوش دادن فعال و موثر به چه کار بچهها می‌آید؟
گوش کردن یک مهارت آموختنی است و شنونده فعال بودن دقیقا جایی است که ما به حرفهای فرد مقابل با تمام وجود گوش میدهیم تا در صورت نیاز، واکنش مناسب نشان دهیم. گوش دادن فعال و موثر در برابر بچهها، فایده‌های بسیاری دارد. از جمله:
- حس مهم بودن به کودک میدهد؛
- غیر مستقیم، مهارت گوش دادن فعال را به او یاد میدهد؛
- زمینه‌ساز رابطهٔ سالم بین والدین و فرزندان یا مربی و کودک میشود؛
- سایر مهارتهای نرم مانند حل مسئله، تصمیمگیری، ارتباط مؤثر و هوش کلامی را نیز تقویت میکند؛
- باعث میشود کودک در دوران مدرسه درسها را بهتر درک کند و به خاطر بسپارد؛
- در بزرگسالی فرد با اعتماد به نفستری خواهد بود.
چطور شنونده فعالی برای بچهها باشیم؟
حواستان را جمع کنید!
یکی از قاتلین رابطه با فرزندان، گوشیهای موبایل هستند. زمانی که فرزندان به سراغ شما می آیند تا صحبت کنند، حتما گوشی را در حالت هواپیما قرار دهید تا با صدای زنگ یا پیامها تمرکزتان از دست نرود. تلویزیون دیدن، چک کردن غذا، نگاه کردن به ساعت، ور رفتن با وسیله‌ها و… هم همان کار را میکند. در وقت صحبت با بچهها، هرچه حواستان را پرت میکند لحظاتی رها کنید.
به چشم‌هایش نگاه کنید
برای گوش دادن فعال و موثر، اگر لازم است خم شوید یا بنشینید تا هم قد کودک شوید. در حالی که به چشمهای او نگاه میکنید، به حرفهایش توجه کنید. گارد بسته نداشته باشید و حس آرامش را به او منتقل کنید.
آدم‌آهنی نباشید!
با اشتیاق و علاقه به او گوش دهید و با تکان دادن سر، «بله» و «اوهوم» گفتن تشویقش کنید تا ادامه دهد. با حالت چهره، همسو با هیجانات و احساسات مختلفش واکنش نشان دهید. اگر غمگین است شما هم غمگین شوید و اگر شاد، لبخند بزنید.
سؤال بپرسید و بازخورد دهید
نکات مهم حرفهایش را که شنیدید خلاصه و تکرار کنید. سعی کنید دنیا را مثل او تجربه کنید و اگر لازم است، از برخی بخشهای مهم سؤال بپرسید تا هر دو مطمئن شوید منظور را درست فهمیدهاید.
صبور باشید!
میدانیم با اینکه خیلی زود میفهمید ماجرا چه بوده و راه‌حل را هم میدانید، شنیدن حرفهای بچهها چقدر سخت است. اما صبور باشید؛ حرفش را قطع نکنید و سریع سراغ جواب و راهکار دادن نروید. بین حرف زدنهایش به پاسخهایی که میخواهید بدهید فکر نکنید و بر حرفهای او تمرکز کنید. فقط زمانی که کلمهٔ مناسبی پیدا نمیکند به او کمک کنید و سعی نکنید زودتر جملاتش را تکمیل کنید.
در پایان فراموش نکنید وقتی شنونده فعالی برای بچهها هستید، به خودتان و آن‌ها کمک میکنید تا در آینده نیز شما را امین خود بدانند و در بحرانهای نوجوانی باز هم شما را برای شنیده شدن انتخاب کنند. همچنین شما توانستید مهارت گوش دادن فعال و موثر را به فهرست مهارتهای زندگی خود اضافه کنید و در تمام روابط از آن بهره ببرید. در نظرات بگویید کدام بخش مقاله بیشتر برای‌تان جالب بود و چه تجربه‌های دیگری در زمینهٔ کسب این مهارت دارید؟
