پس از طی‌شدن مراحل کارشناسی یا پالایش اولیهٔ محصولات، نوبت به بخش داوری می‌رسد. در حال حاضر، داوری دومین رویداد یارستان کودکستان در حال اجراست. در این مقاله به تبیین شاخص‌های داوری محور محصولات فعالیت با کودک (ویژه والدین) می‌پردازیم. شما می‌توانید با اطلاع از آنها هم به شناخت محصول خوب برسید و هم دست به تولید و ارتقای محصولات خود بزنید.
در جدول زیر تعدادی شاخص می‌بینید. هر شاخص یک توصیف از محصول مناسب است. این توصیف ممکن است کاملاً با یک محصول منطبق باشد، که در این صورت امتیاز کامل از آن شاخص را دریافت می‌کند؛ یا ممکن است محصول مورد نظر، کاملاً فاقد آن ویژگی باشد و آن توصیف به هیچ عنوان معرف آن محصول نباشد، که در این صورت محصول مورد نظر کمترین امتیاز را از آن شاخص به دست می‌آورد.
شاخص‌های مختلف از درجه اهمیت یکسان برخوردار نیستند؛ بلکه بعضی مهمتر از بعضی دیگر هستند. در دو ستون کناری جدول، اعدادی می‌بینید که وزن هر شاخص در هر ردۀ سنی است. یک شاخص ممکن است برای سن 0 تا 3 سال اهمیت زیادی داشته باشد و وزن 6 را به خود اختصاص داده باشد ولی در سن 4 تا 6 سال، اهمیت کمی داشته باشد و وزن 1 را داشته باشد.
وزن هر شاخص مانند تعداد واحد یک درس در یک ترم دانشگاه است. همان طور که درس 3 واحدی، سه برابر درس 1 واحدی در معدل یک ترم ما اثر می‌گذارد، شاخص با وزن 6 هم دو برابر شاخص با وزن 3 در امتیاز کلی که به دست می‌آوریم اثر می‌گذارد.
شاخص‌های داوری مرحله اول محور محصولات فعالیت با کودک (ویژه والدین)
ردیف | عنوان شاخص | 0 تا 3 سال | 4 تا 6 سال |
1 | محصول دارای راهنمای دقیق و روشن همراه با تبیین اهداف برای انتخاب و نحوه استفاده والدین است. (در ابتدای کتاب، پشت جلد و…) | 6 | 6 |
| 2 | محتوای اثر همه‌فهم و ساده است. | 5 | 5 |
3 | در فعالیت‌ها، از روش غیرمستقیم برای انتقال مفاهیم استفاده شده است. | 2 | 4 |
| 4 | حقوق مالکیت معنوی رعایت شده است. در صورت کپی‌برداری از محتوا یا تصاویر سایر منابع، نام آن منابع ذکر شده است. | 4 | 4 |
5 | زبان متن (در قسمتهای مربوط به کودک مانند قصه و شعر) دربرگیرنده ارزش‌های ادبی است. قواعد زبان و خط فارسی رعایت شده و از واژه‌هایی با بار فرهنگی منفی یا غیرفارسی (مگر موارد رایج) پرهیز شده است. | 4 | 4 |
| 6 | اثر در هر فعالیت دست کم یکی از اهداف و ساحت‌های تربیت و یادگیری کودک یا تلفیقی از آنها را پوشش می‌دهد و به زمینه‌سازی جهت پرورش حداقل یکی از ساحت‌های زیستی، بدنی، اعتقادی، اخلاقی، معنوی، عاطفی، زیبایی شناختی، تفکر، علمی و فناوری و زبانی منجر می‌شود. | 5 | 5 |
7 | مجموعه‌ی فعالیت‌های موجود در این اثر دارای جامعیت است و به ساحت‌های زیستی، بدنی، اعتقادی، اخلاقی، معنوی، عاطفی، زیبایی شناختی، تفکر، علمی و فناوری و زبانی پرداخته شده است. | 4 | 4 |
| 8 | این محصول اثرِ منفی در نگرش کودک، نسبت به دین، خداوند، میهن، خانواده و جایگاه خانواده ایجاد نمی‌کند و رفتار یا اخلاق بدی را ترویج نمی‌کند. (هر یک از این ویژگی‌های منفی منجر به کسب کمترین امتیاز از این شاخص می‌شود.) | 6 | 6 |
9 | بازی و فعالیت دارای قابلیت انتخاب‌گری برای والد وکودک است. | 4 | 5 |
| 10 | بازی و فعالیت نتیجه محور نیست و کودک از فرآیند بازی لذت می‌برد. | 5 | 4 |
11 | بازی و فعالیت متناسب با ویژگی‌های سنی و رشدی کودک است. | 6 | 6 |
| 12 | در بازی و فعالیت، برد و باخت مطرح نیست و به صورت برد برد طراحی شده است. | 3 | 3 |
13 | بازی و فعالیت برای کودک اضطراب‌آور نیست. | 5 | 4 |
| 14 | بازی و فعالیت دارای قانون‌های ساده است. | 6 | 4 |
15 | بازی و فعالیت شامل ابزارهای عمومی و در دسترس است. | 4 | 3 |
| 16 | بازی و فعالیت متناسب با انواع فضا و موقیعت زندگی والد و کودک است. (بازی‌های آپارتمانی، بازی‌های نشستنی، بازی‌های مخصوص ماشین و…) | 5 | 5 |
17 | محتوا و فرم اثر خلاقانه و نوآورانه است. | 4 | 4 |
| 18 | اثر منجر به تقویت نگرش مثبت در کودک و والد (نسبت به والدگری) می‌شود. محصول ایجاد عذاب وجدان و حس ناکارآمدی در والد و کودک نمی‌کند. | 5 | 4 |
19 | در سازماندهی محتوا به اصول چرخه (مسیر) یادگیری توجه شده است. چرخه (مسیر) یادگیری: درگیر کردن کودک، کشف، جستجوگری، کنجکاوی و ارزشیابی (در صورت نیاز). | 3 | 4 |
20 | در طراحی فعالیت‌ها اصل تنوع در شیوه انجام تمرین‌ها مشاهده می‌شود. (دستورزی، نقاشی، تکه‌چسبانی، جورچین، رنگ‌آمیزی، ساختن فعالیت عملی و…) | 3 | 4 |
| 21 | به اصل آزادی عمل در انجام فعالیت‌ها توجه شده است. (دست کودک در شیوه انجام تمرین و نشان دادن درک یک مفهوم تا حدودی باز گذاشته شده است.) | 5 | 3 |
| 22 | به اصل لذت و بازی توجه شده و محتوا و فعالیت‌ها، جدی و خشک نیست و به نوعی بازی‌گونه، کودکانه و بانشاط است. | 6 | 4 |
23 | ویژه قالب داستان: طرح قصه یا داستان (آغاز، میانه و پایان) کامل و مناسب است و برای کودک قابل درک است. | 5 | 4 |
| 24 | ویژه قالب داستان: شخصیت‌های داستان به صورت جذاب، باورپذیر، ساده و متناسب با نقشی که در داستان دارند پرداخته شده‌اند و داستان الگوسازی مناسبی برای کودک انجام داده است. | 5 | 4 |
25 | ویژه قالب شعر: قواعد قالب انتخابی (چهارپاره، مثنوی، نیمایی و…) مانند وزن و قافیه رعایت شده است. | 5 | 5 |
| 26 | ویژه قالب شعر: شعر دارای ساختاری پیوسته و منسجم است. یک محتوای محوری دارد و دچار پراکندگی نشده است. | 4 | 4 |
27 | ویژه قالب نقاشی و تکه‌چسبانی: آزادی عمل و انتخاب کودک در نقاشی رعایت شده و قرار نیست صرفاً الگوهایی از پیش تعیین شده را دنبال کند. | 5 | 5 |
| 28 | ویژه قالب زبان‌آموزی: در زبان‌آموزی، به پرورش مهارت‌های گوش دادن، شنیدن، آمادگی برای خواندن و نوشتن متناسب با اهداف دوره پیش‌دبستان توجه شده و به دنبال آموزش نوشتن و شکل حروف و اعداد نیست. | 3 | 5 |
29 | ویژه قالب کتاب صوتی: صدای شخصیت‌ها و مجری یا گوینده با ویژگی‌های هر شخصیت، مفاهیم و اهداف اثر و شرایط مخاطب اثر تناسب دارد و از جذابیت کودکانه برخوردار است. | 5 | 5 |
| 30 | ویژه قالب کتاب صوتی: صدابرداری، ضبط، تدوین و انتقال از یک بخش به بخش دیگر به صورت صحیح و باکیفیت انجام شده است. | 4 | 4 |
31 | ویژه قالب بازی: به پرورش هماهنگ اندام‌های گوناگون کودک با تقویت دقت و تمرکز و عکس‌العمل به موقع توجه شده است. | 4 | 4 |
| 32 | ویژه قالب بازی: به بازی‌های بومی و سنتی مبتنی بر فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی اسلامی توجه شده است. | 2 | 2 |
33 | ویژه قالب نمایش خلاق: به بداهه‌پردازی و خلق کردن در لحظه توجه شده است. | 3 | 3 |
| 34 | ویژه قالب نمایش خلاق: بر امکانات و تجهیزات از پیش تعیین شده تأکید نشده و اجرای نمایش مستلزم آماده‌سازی‌های مفصل نیست. | 3 | 3 |
35 | ویژه قالب حجم‌سازی/ کاردستی: فعالیت مستلزم ابزار و وسایل گران، خارج از دسترس و خطرناک نیست. | 4 | 2 |
| 36 | ویژه قالب حجم‌سازی/ کاردستی: اجرای فعالیت مبتنی بر خلاقیت است و صرفاً طی مراحلی از پیش تعیین شده نیست. | 4 | 3 |
آیا همۀ شاخص‌ها برای همۀ محصولات لحاظ می‌شوند؟
خیر. برخی شاخص‌ها ممکن است به یک محصول مربوط نباشد، مثلاً شاخصی که مربوط به یک قالب خاص است و آن قالب در یک محصول استفاده نشده است. در این صورت، داور آن شاخص را برای آن محصول حذف می‌کند و آن شاخص در امتیاز کلی محصول نه اثر مثبت دارد و نه اثر منفی. مانند درسی که در یک ترم دانشگاه از مجموعۀ دروس ما حذف می‌شود و اثر مثبت یا منفی در معدل ما ندارد.
در نهایت چگونه امتیاز کلی یک محصول محاسبه می‌شود؟
داور و ناظر داوری در بررسی هر محصول، به هر شاخص یا امتیازی از 1 تا 5 داده‌اند یا آن شاخص را به عنوان شاخص غیرمرتبط تشخیص داده‌اند و حذف کرده‌اند. ردۀ سنی هر محصول هم از پیش تعیین شده (با توجه به انتخاب شرکت‌کننده) و با توجه به وزنی که هر شاخص در هر ردۀ سنی دارد، بین شاخص‌هایی که مرتبط تشخیص داده شده‌اند، یک میانگین وزن‌دار محاسبه می‌شود. میانگین وزن‌دار یعنی همان محاسبه‌ای که در تعیین معدل یک ترم دانشگاه انجام می‌شود؛ وزن هر شاخص مانند تعداد واحد هر درس و امتیاز هر شاخص (از 5) مانند نمرۀ ما در هر درس (از 20) است. همان طور که در معدل یک ترم، نهایتاً یک عدد با حداکثر 20 به دست می‌آید، در این میانگین‌گیری هم نهایتاً یک عدد اعشاری با سقف 5 به دست می‌آید. برای ملموس‌تر بودن و غیراعشاری بودن، این عدد در 20 ضرب می‌شود و یک عدد با سقف 100 به دست می‌آید.
امتیازی که در نهایت مشاهده می‌شود، همین عدد است که هرچه به 100 نزدیکتر باشد، نشان‌دهندۀ برتری و کیفیت بالای یک محصول است.
شما می‌توانید جزئیات فرایند داوری دومین رویداد یارستان را از این‌جا مطالعه کنید.
