پس از طی‌شدن مراحل کارشناسی یا پالایش اولیهٔ محصولات، نوبت به بخش داوری می‌رسد. در حال حاضر، داوری دومین رویداد یارستان کودکستان در حال اجراست. در این مقاله به تبیین شاخص‌های داوری محور برنامک، سامانه و سایت می‌پردازیم. شما می‌توانید با اطلاع از آنها هم به شناخت محصول خوب برسید و هم دست به تولید و ارتقای محصولات خود بزنید.
در جدول زیر تعدادی شاخص می‌بینید. هر شاخص یک توصیف از محصول مناسب است. این توصیف ممکن است کاملاً با یک محصول منطبق باشد، که در این صورت امتیاز کامل از آن شاخص را دریافت می‌کند؛ یا ممکن است محصول مورد نظر، کاملاً فاقد آن ویژگی باشد و آن توصیف به هیچ عنوان معرف آن محصول نباشد، که در این صورت محصول مورد نظر کمترین امتیاز را از آن شاخص به دست می‌آورد.
شاخص‌های مختلف از درجه اهمیت یکسان برخوردار نیستند؛ بلکه بعضی مهمتر از بعضی دیگر هستند. در دو ستون کناری جدول، اعدادی می‌بینید که وزن هر شاخص در هر ردۀ سنی است. یک شاخص ممکن است برای سن 0 تا 3 سال اهمیت زیادی داشته باشد و وزن 6 را به خود اختصاص داده باشد ولی در سن 4 تا 6 سال، اهمیت کمی داشته باشد و وزن 1 را داشته باشد.
وزن هر شاخص مانند تعداد واحد یک درس در یک ترم دانشگاه است. همان طور که درس 3 واحدی، سه برابر درس 1 واحدی در معدل یک ترم ما اثر می‌گذارد، شاخص با وزن 6 هم دو برابر شاخص با وزن 3 در امتیاز کلی که به دست می‌آوریم اثر می‌گذارد.
شاخص‌های داوری مرحله اول محور برنامک، سامانه و سایت
ردیف | شاخص | 0 تا 3 سال | 4 تا 6 سال |
| 1 | محصول اثر منفی در نگرش کودک نسبت به دین، خداوند، میهن، خانواده و جایگاه اعضای خانواده ایجاد نکرده و رفتار یا اخلاق بدی را ترویج نمی‌کند. (هر یک از این ویژگی‌های منفی منجر به کسب کمترین امتیاز از این شاخص می‌شود.) | 6 | 6 |
2 | محتوای ارائه شده با یافته‌های علمی هماهنگی دارد و بر خلاف آنها طراحی نشده است. | 4 | 4 |
| 3 | اثر تولیدی است و گردآوری یا ترجمه نیست و حقوق مالکیت معنوی رعایت شده و در محصول از منابع دیگر بدون ذکر منبع اقتباس و گرته‌برداری نشده است. | 6 | 6 |
4 | طراحی و تولید محصول به‌گونه‌ای است که امکان بهره‌گیری آسان و راحت از محصول را برای مخاطب آن فراهم می‌کند. (در مورد سایت/ اپ به ریسپانسیو بودن آن دقت شود.) | 4 | 4 |
| 5 | به امنیت جسمی و بهداشتی کودکان در محصول توجه شده است. مانند محدود کردن مدت استفاده از اپ/ بازی برای کودک. | 6 | 4 |
6 | چنانچه رعایت نکات ایمنی یا نگهداری در شرایط خاص ضمن کار با محصول ضرورت دارد، حتماً هشدارهای لازم در بخش مناسب اعلام شده است. | 6 | 6 |
| 7 | محصول یکی از اهداف و ساحتهای تربیت و یادگیری کودک یا تلفیقی از آنها را در بر می‌گیرد و به زمینهسازی جهت پرورش حداقل یکی از ساحتهای زیستی، بدنی، اعتقادی، اخلاقی، معنوی، عاطفی، زیبایی شناختی، تفکر، علمی و فناوری و زبانی منجر می‌شود. (امتیاز بر اساس میزان و عمق پرداختن به یک ساحت و نیز تلفیق چند ساحت داده می‌شود.) | 6 | 6 |
8 | حریم خصوصی مخاطب رعایت شده است و نیاز به دسترسی هایی بیش از حد لازم ندارد. (دسترسی به لوکیشن، مخاطبان گوشی و …) صفحه قوانین و صفحه رعایت حریم شخصی وجود دارد و به روشنی به همه موارد اشاره کرده است. هنگام ثبت نام و استفاده از محصول، به مخاطب قوانین نحوه استفاده و حریم شخصی را یادآوری می‌نماید. | 6 | 6 |
9 | استفاده موثری از تنوع مدیا (صوت، موسیقی، عکس، ویدیو، انیمیشن و …) شده است. | 4 | 4 |
| 10 | محصول دارای راهنمای مناسب است. (تعاملی، غیر تعاملی، مکتوب) | 2 | 3 |
| 11 | دارای سیستم پشتیبانی آنلاین یا آفلاین است. (مانند کال سنتر، سیستم تیکت و …) | 2 | 2 |
12 | اصول هنری در طراحی محصول رعایت شده است. | 4 | 4 |
| 13 | گرافیک و تصاویر محصول متناسب با سن مخاطب آن است. | 4 | 4 |
14 | از زبان مناسب برای مخاطب و بیان روشن، گویا و قابل فهم استفاده شده است. | 5 | 5 |
| 15 | فعالیت‌ها درخور موضوع با زندگی طبیعی کودک گره خورده است و در بستر زندگی کودکانه یادگیری و تربیت را پیگیری کرده است. | 3 | 3 |
16 | در نگارش متن بخش‌های مختلف محصول، قواعد زبان و خط فارسی رعایت شده و از واژه‌هایی با بار فرهنگی منفی یا غیرفارسی پرهیز شده باشد. | 3 | 3 |
| 17 | در سازماندهی محتواهای آموزشی، به اصول چرخه (مسیر) یادگیری توجه شده باشد. چرخه (مسیر) یادگیری: درگیر کردن مخاطب، کشف، جستجوگری و کنجکاوی و ارزشیابی. | 5 | 5 |
18 | در سازماندهی محتواهای آموزشی به اصل توالی در یادگیری توجه شده است. توالی در یادگیری: ترتیب ارائه مطالب از ساده به پیچیده و از پایین‌ترین سطح ممکن و قابل درک و یا توالی به صورت بیان کل و سپس فهم اجزاء. | 5 | 5 |
| 19 | حجم نصبی بالایی ندارد و هنگام اجرا محصول سنگین نیست و نیاز به امکانات سخت‌افزاری بالایی ندارد. | 3 | 3 |
20 | امکان خرید و پرداخت مالی کودک بدون نظارت و اطلاع والدین وجود ندارد. | 6 | 6 |
| 21 | الگوی کسب‌وکار محصول مشوق کودک به هزینه کردن نباشد. مانند تشویق به خریدن جان اضافه در بازی‌ها. | 6 | 6 |
22 | حجم مفاهیم و محتوا و پیچیدگی آن مناسب مخاطب است. | 4 | 3 |
| 23 | به پرورش خلاقیت و ارائه موقعیت‌ها و تمرین‌های خلاق پرداخته شده است. | 4 | 3 |
24 | فرم و ایدۀ ظاهری خلاقانه و نوآورانه است. | 4 | 4 |
| 25 | محتوای محصول خلاقانه و نوآورانه است. صاحب اثر به مضمون جدید و بدیعی پرداخته است. | 4 | 4 |
26 | در اثر از فناوری و امکانات نوین و دانش روز، بهره گرفته شده است. (واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، تشخیص چهره، تشخیص نوشتار، هوش مصنوعی، یادگیری عمیق ماشینی و…) | 2 | 2 |
| 27 | در طراحی محصول امکان شخصی‌سازی و اختصاصی کردن وجود دارد. و چند فرزندی/ چندکاربری در طراحی محصول مورد توجه قرار گرفته است. | 3 | 3 |
آیا همۀ شاخص‌ها برای همۀ محصولات لحاظ می‌شوند؟
خیر. برخی شاخص‌ها ممکن است به یک محصول مربوط نباشد، مثلاً شاخصی که مربوط به یک قالب خاص است و آن قالب در یک محصول استفاده نشده است. در این صورت، داور آن شاخص را برای آن محصول حذف می‌کند و آن شاخص در امتیاز کلی محصول نه اثر مثبت دارد و نه اثر منفی. مانند درسی که در یک ترم دانشگاه از مجموعۀ دروس ما حذف می‌شود و اثر مثبت یا منفی در معدل ما ندارد.
در نهایت چگونه امتیاز کلی یک محصول محاسبه می‌شود؟
داور و ناظر داوری در بررسی هر محصول، به هر شاخص یا امتیازی از 1 تا 5 داده‌اند یا آن شاخص را به عنوان شاخص غیرمرتبط تشخیص داده‌اند و حذف کرده‌اند. ردۀ سنی هر محصول هم از پیش تعیین شده (با توجه به انتخاب شرکت‌کننده) و با توجه به وزنی که هر شاخص در هر ردۀ سنی دارد، بین شاخص‌هایی که مرتبط تشخیص داده شده‌اند، یک میانگین وزن‌دار محاسبه می‌شود. میانگین وزن‌دار یعنی همان محاسبه‌ای که در تعیین معدل یک ترم دانشگاه انجام می‌شود؛ وزن هر شاخص مانند تعداد واحد هر درس و امتیاز هر شاخص (از 5) مانند نمرۀ ما در هر درس (از 20) است. همان طور که در معدل یک ترم، نهایتاً یک عدد با حداکثر 20 به دست می‌آید، در این میانگین‌گیری هم نهایتاً یک عدد اعشاری با سقف 5 به دست می‌آید. برای ملموس‌تر بودن و غیراعشاری بودن، این عدد در 20 ضرب می‌شود و یک عدد با سقف 100 به دست می‌آید.
امتیازی که در نهایت مشاهده می‌شود، همین عدد است که هرچه به 100 نزدیکتر باشد، نشان‌دهندۀ برتری و کیفیت بالای یک محصول است.
شما می‌توانید جزئیات فرایند داوری دومین رویداد یارستان را از این‌جا مطالعه کنید.
2 نظر
سلام و ارادت
اینکه شاخص های برای داوری تعیین شده از یک نظر خوبه ولی عیب بزرگی به همراه داره و اون اینه که هر ایده و خلاقیت باید با در قالبی که شما تعیین میکنید قرار بگیره چه بسا طرح ها و ایده های که در بیشتر چارچوب های شما قرار نمیگیره ولی فوق العاده موثر ,مفید و ارزشمند باشه
با سپاس
معلم بازنشسته دانشگاه و مدرسه
با سلام و سپاس از همراهی شما
برای ارزیابی محصولات لازم است آنها در دسته‌هایی قرار گیرند تا معیارهای ارزیابی به تناسب هر دسته قابل دست‌یابی باشد. در رویداد یارستان کودکستان تلاش شده دسته‌بندی جامعی بر اساس نیاز زیست‌بوم کودکی به دست آید و در هر محور با تنوعی از قالب‌های قابل پذیرش روبرو هستیم؛ که خود این تنوع کار تعیین معیارها و شاخص‌های داوری و قضاوت را دشوار کرده است. با این وجود نمی‌توان ادعا کرد که هر محصول مناسب کودک در این دسته‌بندی می‌گنجد.