اصول تولید محتوا برای کودکان به خاطر حساس‌بودن این گروه سنی، ممکن است با دیگر اصول تولید محتوا کمی متفاوت باشد. آموزش‌دیدن دربارهٔ این اصول، از موضوعات پراهمیت برای هر فعال تولید محتوای کودکی است. شایان فخاری، مدیر مجموعه آموزشی گرالیت است که در زمینهٔ سواد رسانه‌ای و تکنیک‌های تولید محتوا برای کودکان آموزش می‌دهد. در این مقاله، به سراغ او رفتیم تا از اصول تولید محتوا برای کودکان بگوید. نکات خلاصهٔ این اصول را در متن و مشروح آن‌ها را در ۵ قسمت ویدئویی در ادامه ببینید.
به شناخت مسائل حوزهٔ کودک نیاز داریم | قسمت ۱
کار تولید محتوا برای دورهٔ سنی کودکی، به دلیل حساسیت‌های بالا، متفاوت از بقیهٔ حوزه‌هاست. یکی از امور مهم در ابتدای ورود به این زمینه، شناخت مسائل مخاطب کودک و نوجوان است. مشاهده‌گری در فضای مجازی می‌تواند یکی از مسیرهای مناسب مسئله‌یابی باشد. همیشه لازم نیست به فضای پژوهش‌های آماری ورود کنیم و همین در کف میدان بودن و رصد بسترهایی مثل فضای مجازی، می‌تواند اطلاعات زیادی به ما بدهد. از جمله مسائلی که می‌شود در فضای مجازی پای حرف پدر و مادرها نشست و از آن اطلاع یافت موارد زیر است:
- خشونت در رسانه‌ها
- رژیم مصرف رسانه و ارتباط بیش از حد کودکان با آن
- ایجاد شکاف نسلی و تغییر جنس دغدغه‌های کودک
- و…
اولین قسمت از ویدئوهای آموزشی اصول تولید محتوا برای کودکان را مشاهده کنید:
در همین ارتباط، «ویژگی‌های رشدی دوران کودکی» را بخوانید.
مخاطب‌شناسی مهم است! | قسمت ۲
چیزی که در تولیدات رسانه‌ای برای کودکان اهمیت دارد، مخاطب‌شناسی است. ابتدا باید بدانیم که برای چه مخاطبی و با چه ویژگی‌هایی قصد تولید محتوا داریم تا محتوایی مناسب به دستش برسانیم. متخصصان به این مسئله از زوایای متفاوتی پرداختند که می‌توان از آن‌ها برای شناخت مخاطب هدف بهره برد. دو زاویهٔ مهم عبارت‌اند از:
- مخاطب‌شناسی جمعیت‌شناختی: سن، جنس، زبان، فرهنگ و…
- مخاطب‌شناسی روان‌شناختی: علایق، سلیقه‌ها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و…
علاوه بر یافتن ویژگی‌های کلی مانند فرهنگ مخاطب، خرده‌فرهنگ‌ها هم مهم می‌شوند. برای مثال فرهنگ بچه‌های شهر تهران یک چیز است و در دل همین فرهنگ، یک گروه از آن‌ها به واسطهٔ شنیدن موسیقی‌های کره‌ای به فرهنگ کره علاقه‌مند شده‌اند. بنابراین دیگر نمی‌توان گفت فلان محتوا برای فلان سن خوب است و باید دقت بیشتری به خرج داد.
در اصول تولید محتوا برای کودکان، ترسیم و تعیین انواع پرسونا (شخصیت) برای کودک و والدین، اینجا موضوعیت پیدا می‌کند. هر پرسونا برای یک فرهنگ و زبان است و برای مثال، پرسونای کودک سیستانی با تهرانی فرق دارد. درواقع، ترسیم پرسونا اینجا نور امیدی است برای تولید آن‌چه مخاطب می‌پسندد. در جریان تولید محتوا، باید با مخاطب هدف زیست کنیم و ببینیم چه مصرف رسانه‌ای دارد.
شناخت مخاطب از طرفی کار را سخت می‌کند که سلایق مختلف را به ما نشان می‌دهد و باید برای انواع آن‌ها محتوا تولید کنیم. همچنین از طرفی ساده می‌کند که به سلیقه و نیاز مخاطب آشنا می‌شویم و دستمان می‌آید باید به کدام جهت حرکت کنیم.
دومین قسمت از ویدئوهای آموزشی اصول تولید محتوا برای کودکان را مشاهده کنید:
فرم و زبان گفتگو با کودک | قسمت ۳
برای تولید محتوای کودک سن پایین، زبان علمی و سخت جواب نمی‌دهد. تمرکز ما باید روی قلب و ادراک و گرایش‌های او باشد تا بفهمیم چطور صجبت کنیم. بهتر است با هنر، اشعار، موسیقی و زبان طنز صحبت کنیم. حواسمان باشد که از کلمات پیچیده برای کودک استفاده نکنیم و موضوعات عقلی و علمی و مفاهیم سنگین را برای کودک باز نکنیم؛هرچه ساده‌تر بهتر!
در محتوای تولیدی برای خانواده‌ها که باید از طریق آن‌ها با بچه ارتباط بگیریم، کلیات را بگوییم. برای مثال می‌توانیم وارد تعامل شویم و به آن‌ها آموزش دهیم. طنز این‌جاجواب نمی‌دهد. می‌توانیم بگوییم فلان مفهوم را این‌طور برای کودک بگو یا اصلاً نگو و… .
سومین قسمت از ویدئوهای آموزشی اصول تولید محتوا برای کودکان را مشاهده کنید:
انتخاب رسانه و اهمیت آن | قسمت ۴
یکی از اصول تولید محتوا برای کودکان، خود رسانهٔ پیام است که بسیار مهم است. مثلاً تلوزیوین از رادیو اثرگذارتر است؛ چون رسانهٔ گرم است و با آن، تمام حواس درگیر می‌شود. هیچ رسانه‌ای از این جهت، به پای آن نمی‌رسد. بسته به نیاز کودک و نوع محتوا، رسانه می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، زبان قصه برای درگیری تخیل خوب است و رسانه‌ای مثل رادیو و پادکست‌ها مناسب آن است.
باید به ظرفیت رسانه‌ها توجه کرد
در دسترس پذیرترین رسانه‌ها برای بچه‌ها، انواع جدید آن هستند که آسیب‌های ذهنی هم دارند. در صورت استفادهٔ زیاد از آن‌ها بسیاری از توانمندی‌های کودک رشد نمی‌کنند؛ چون همه چیز در گوشی برای او آماده است. اما کارهایی مانند رنگ‌آمیزی و کارهای دستی می‌تواند توانمندی آن‌ها را شکوفا کند.
محدود به رسانه‌های جدید نباشیم
چون می‌خواهیم به‌روز باشیم حتماً نباید در نرم‌افزارهای موبایلی تولید محتوا کنیم. گاهی یک شعر و کتاب قصه و… می‌توانند اثرگذارتر باشند. دیدن هر نوع محتوا در هر زمان و مکان، یکی از آسیب‌های جدی رسانه است. پس تولید محتوا را محدود به رسانه‌های جدید نکنیم. گفتگوهای رودررو در هیئت‌ها و نمایش‌ها و… خیلی کمک‌کننده و مهم است و حتی شاید بهتر از رسانه‌های جدید باشد.
چهارمین قسمت از ویدئوهای آموزشی اصول تولید محتوا برای کودکان را مشاهده کنید:
ابزار هدف نیست! | قسمت ۵
در جریان بررسی اصول تولید محتوا برای کودکان، این سوال مطرح است که چه ابزاری استفاده کنم و کدام برای ارتباط‌گیری بهتر است؟ مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که ابزار هدف نیست و ابزار است! پس داشتن ابزار حرفه‌ای مسئله نیست و با انواع سادهٔ آن هم می‌توانید تأثیرگذاری خیلی زیادی بگذارید.
برای مثال، محتوا در فرم غیررسمی باورپذیرتر است و تأثیر بیشتری دارد تا با دوربین حرفه‌ای و… . برای انتخاب ابزار مناسب، توجه به اقتضائات سنی مخاطب و هدف از تولید محتوا هم مهم است.
پنچمین قسمت از ویدئوهای آموزشی اصول تولید محتوا برای کودکان را مشاهده کنید:
شما چه نکاتی را به اصول تولید محتوا برای کودکان اضافه می‌کنید؟ در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
