اولین و مهم ترین دورۀ زندگی هر انسان، دوران کودکی است. در این دوره، کودک برای نخستین بار با جهان پیرامون خود ارتباط برقرار می‌کند و جهان‌بینی او شکل می‌گیرد. دوران کودکی می‌تواند تأثیر به‌سزایی در شکل‌گیری شخصیت، خصوصیات فردی و آینده فرد داشته باشد. از این رو فعالان حوزۀ کودک برای دستیابی به آیندۀ غنی برای کودک و کشور باید به ویژگی‌ها و مسائل مهم این دوره توجه داشته باشند و متناسب با آن، فعالیت‌ها و اقداماتی را پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کنند.
سرکار خانم سمانه فضل‌علی، بنیان‌گذار مدرسه مهارت‌آموزی سمف کیدز و فعال حوزۀ کودک از تجربیاتش در این زمینه می‌گوید. خلاصۀ این توضیحات را در متن و توضیحات کامل‌تر را در ویدئوها ببینید.
عناوین اصلی مقاله:
- تفاوت‌های مخاطب صنعت کودک با بقیهٔ صنایع
- اهمیت آگاهی‌بخشی به والدین در تولید محتوا و محصول
- اهمیت رغبت‌سنجی در رشد استعدادهای کودک
- اهمیت ارتباط والدین با کودک
تفاوت‌های مخاطب صنعت کودک با بقیهٔ صنایع | قسمت اول
شخص استفاده‌کننده از خدمت یا محصول (user) با شخص پرداخت‌کنندۀ پول در قبال خدمت یا محصول (customer) در سایر صنعت‌ها یک نفر یا نهایتاً دو نفر است اما در صنعت حوزۀ کودک نفر سومی هم وجود دارد. زمانی که قرار است یک خانواده را برای خرید یک محصول قانع کنیم که این محصول یا خدمت مناسب کودک او است، با سه گروه هدف مواجه هستیم:
- مادر در جایگاه آزمایش‌کنندۀ محصول: در گام اول مادر می‌خواهد با استفاده از این محصول با فرزندش بازی کند یا به‌واسطۀ آن، آموزشی را به او یاد بدهد. پس شما باید بتوانید مادر را قانع کنید که این محصول یا خدمت مناسب و مهم است.
- پدر در جایگاه خریدار محصول یا خدمت: در گام بعد، پدر باید راضی شود که برای آن خدمت، هزینه را پرداخت کند و باید این مبلغ برایش مناسب و قانع‌کننده باشد.
- کودک در جایگاه مصرف‌کننده: در آخر، کودک باید بتواند با آن محصول ارتباط برقرار کند. اگر کودک از آن محصول یا بازی خوشش نیاید، پروژه با شکست مواجه می‌شود.
پس وقتی وارد این صنعت می شویم، اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که وقتی داریم یک محصول یا خدمت را آماده می‌کنیم، مطمئن شویم که هر سه نفر از استفاده از آن بازی یا خدمت، یک ارزش افزوده دریافت می‌کنند.
آگاهی‌بخشی به والدین از وظایف فعالان حوزۀ کودک است!
اطلاعات کمی راجع‌به آموزش کودک، بین والدین وجود دارد. شاید یکی از وظایف فعالان حوزۀ کودک این باشد که اطلاعات بیشتری را مربوط به حوزۀ کودک بین خانواده‌ها نشر دهند.
دو بخش کلی محصولات و خدمات حوزۀ کودک:
- حوزۀ سرگرمی (entertainment): اسباب‌بازی‌ها بیشتر جزو این دسته هستند.
- حوزۀ آموزش (Education)
خانواده‌ها فکر می‌کنند که قرار است آموزش توسط کودکستان‌ها و مدارس اتفاق بیفتد اما در دنیا دو واژۀ «سرگرمی» و «آموزش» باهم تلفیق شده است و واژۀ جدیدی به‌نام Edutainment به‌وجود آمده است که به‌‌معنی کسب مهارت از طریق بازی است.
خیلی از مسائل مهم در حوزۀ کودک مانند دست‌ورزی یا کشف استعداد و… در ایران مغفول مانده است. یکی از وظایف مهم فعالان حوزۀ کودک در ایران، آگاه‌سازی والدین دربارۀ توانمندی‌های مورد نیاز کودکان در بازۀ سنی 0 تا 7 سال است.
نکات تکمیلی را در اولین قسمت از ویدئوهای «سخنی با فعالان حوزۀ کودک» ببینید:
اهمیت آگاهی‌بخشی به والدین در تولید محتوا و محصول | قسمت دوم
در قسمت قبل گفته شد که آگاه‌سازی والدین یکی از کارهایی است که فعالان حوزۀ کودک باید به آن توجه کنند. خیلی از والدین دغدغۀ کشف استعداد یا تقویت هوش فرزند خود را دارند، اما راجع‌به اینکه چگونه می‌توانند چنین فرزندی داشته باشند، اطلاعات کافی ندارند. مهارت‌هایی که کودکان زیر هفت سال باید یاد بگیرند، مهارت‌های شناخته‌شده‌ای بین خانواده‌ها نیست. خیلی از خانواده‌ها راجع‌به مهارت‌های ذهنی آگاهی ندارند درحالی‌که غالب این مهارت‌ها تا سن 8 سالگی در کودک کسب می‌شود و تقریباً بعد از این سن، امکان آموزش این مهارت‌ها وجود ندارد.
استفاده بی‌جا، نابه‌جا و بیش از حد کودکان از موبایل و تبلت، تأثیرات مخربی را روی بچه‌ها به جا می‌گذارد.
از وظایف فعالان حوزۀ کودک در این رابطه:
- فراهم‌کردن جایگزین مناسب موبایل و تبلت برای کودکان
- آگاه‌سازی والدین در مورد نیازهای کودکان در سنین مختلف
به‌عنوان مثال تماشای تلویزیون برای کودکان زیر 2 سال نامناسب است و روی ذهن آنها تأثیر منفی می‌گذارد.
نکات تکمیلی را در دومین قسمت از ویدئوهای «سخنی با فعالان حوزۀ کودک» ببینید:
اهمیت رغبت‌سنجی در رشد استعدادهای کودک | قسمت سوم
بسیاری از خانواده‌ها به کشف استعداد فرزندشان علاقه دارند اما به رغبت آنها توجه ندارند. ممکن است کودک در موضوعی استعداد داشته باشد اما به آن علاقه نداشته باشد.
باید شرایطی فراهم شود تا کودک بتواند با انجام و مواجهه با فعالیت‌های مختلف، به مرور زمان رغبت خود را بسنجد. هر کودکی، حداقل در دو یا سه مورد استعداد دارد اما انسانی در بزرگسالی شاد است که استعدادها و رغبت‌هایش را کشف کرده باشد و در آن راستا خودش را پرورش داده باشد.
نکات تکمیلی را در سومین قسمت از ویدئوهای «سخنی با فعالان حوزۀ کودک» ببینید:
اهمیت ارتباط با کودک | قسمت چهارم
گاهی اوقات خانواده‌ها حاضر نیستند تعهد خود را در مقام عمل پیاده کنند؛ یعنی با خرید یک محصول خوب یا ثبت‌نام کودک در یک کلاس یا کودکستان خوب، فکر می‌کنند وظیفۀ پدری و مادری خود را انجام داده‌اند و دیگر نسبت به فرزند تعهدی ندارند.
در همین رابطه مقالۀ «گذری بر نقش و اهمیت بازی در رشد کودکان» را ببینید.
والدین کودکان زیر 7 سال باید بدانند که هیچ کسی نمی‌تواند جایگزین آنها باشد. تمام ابزارها، مجموعه‌ها و نهادها به‌عنوان یاری‌گر والدین هستند.
گاهی اوقات خانواده‌ها دوست دارند فرزند را از خودشان جدا کنند و مسئولیت آموزش را به فرد دیگری بسپارند. خیلی مهم است که تولیدکنندگان وارد این جریان نشوند و در تولید محصول، تنها به سود فکر نکنند. در محصولات تربیت کودک نباید نقش والدین توسط کسب‌وکارها پر شود.
در زمانۀ فعلی که برخی از والدین مشغول فعالیت‌های خارج از خانه هستند و فرصت زیادی برای گذران وقت با کودک خود ندارند، راه‌کار این است که محصولاتی آماده شود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشترین بازده را داشته باشد؛ تا مادری که شاغل است، بتواند بعد از فراغت از کار، با کودک خود زمان بگذراند.مطالعۀ مقاله انتخاب اسباب‌بازی مناسب به شما کمک می‌کند تا اسباب‌بازی و فعالیت مناسب با کودک خود را انتخاب کنید.
نکات تکمیلی را در چهارمین قسمت از ویدئوهای کسب‌وکار حوزۀ کودک ببینید:
از نظر شما، فعالان حوزۀ کودک چه وظایف دیگری دارند؟ در قسمت نظرات برای ما بنویسید.
4 نظر
فرمایشات سرکار خانم فضل علی در عین اختصار ، پرمغز و تامل برانگیز است.
خاصه این سخن خانم فضل علی که ( …نباید نقش والدین توسط کسب‌وکارها پر شود و والدین کودکان زیر ۷ سال باید بدانند که هیچ کس نمی تواند جایگزین آنها شود) را خیلی می پسندم و با آن موافق هستم.
با سلام
سپاس از توجه و همراهی شما
مباحث بسیار خوب عنوان شده مخصوصا بحث مهارت هایی که در حین بازی کودک باید کسب نماید و نقش خانواده کم رنگ نشود
سلام و عرض ادب
سپاس از همراهی و توجه شما